Łożyska ślizgowe

Budowa i działanie

Łożysko przegubowe składa się z:

• pierścienia wewnętrznego – z kulistą powierzchnią zewnętrzną,
• pierścienia zewnętrznego – z kulistą bieżnią wewnętrzną,
• (opcjonalnie) uszczelnień lub dodatkowych wkładek ślizgowych.

Elementy te tworzą zespół pozwalający na oscylacyjny ruch wału w obudowie, co umożliwia pracę przy jednoczesnym (niewielkim) ruchu obrotowym i wychyleniach kątowych.

Rodzaje łożysk ślizgowych przegubowych

Ze smarowaniem

• Tradycyjna stalowa konstrukcja,
• Wymagają okresowego smarowania przez otwory w pierścieniach,
• Charakteryzują się bardzo dużą nośnością i odpornością na udary,
• Stosowane w maszynach ciężkich, budowlanych, leśnych.

Bezobsługowe (samosmarujące)

• Posiadają wkładki ślizgowe (PTFE, kompozyty, brąz spiekany),
• Nie wymagają dosmarowywania w całym okresie eksploatacji,
• Bardzo dobre właściwości ślizgowe,
• Idealne do zastosowań z ograniczonym dostępem do punktów serwisowych.

Oznaczenia i przykłady

Zalety i ograniczenia

Zalety:

• Zdolność kompensowania niewspółosiowości,
• Duża nośność dynamiczna i statyczna,
• Odporność na zanieczyszczenia i wilgoć,
• Wersje bezobsługowe – idealne do miejsc trudno dostępnych,
• Wysoka odporność na wstrząsy i udary.

Ograniczenia:

• Wersje smarowane – wymagają okresowej konserwacji,
• Ze względu na specyfikę konstrukcji, łożyska przegubowe są przeznaczone głównie do zastosowań wolnoobrotowych – ich konstrukcja oparta na tarciu ślizgowym nie jest przystosowana do pracy przy dużych prędkościach obrotowych. Typowe wartości graniczne prędkości są relatywnie niskie i zależą od materiału ślizgowego, smarowania oraz kąta wychylenia.

Zastosowanie

Łożyska ślizgowe przegubowe stosowane są w aplikacjach wymagających elastyczności geometrycznej przy zachowaniu nośności i trwałości:

• Siłowniki hydrauliczne i pneumatyczne,
• Maszyny budowlane i rolnicze – ramiona, zawieszenia, przeguby,
• Systemy zawieszeń i układy kierownicze w pojazdach,
• Maszyny leśne i komunalne – łącza wahliwe,
• Sprzęt dźwigowy i transportowy – punkty mocowania i obrotnice,
• Hydroelektrownie i konstrukcje stalowe – prowadnice i zawiesia.

Montaż i konserwacja

Wymagania montażowe:

• Pierścień zewnętrzny musi być ściśle dopasowany do oprawy – luz może skutkować przesunięciem i przyspieszonym zużyciem,
• Wersje smarowane często mają specjalne rowki lub otwory smarowe – montaż powinien umożliwiać do nich dostęp,
• W przypadku wersji bezobsługowych należy unikać smarowania – może to negatywnie wpłynąć na właściwości ślizgowe materiału,
• Montaż należy przeprowadzać z użyciem odpowiednich tulei lub pras montażowych – uderzenia mogą odkształcić elementy bieżni.

Konserwacja:

• Łożyska smarowane wymagają okresowego uzupełniania smaru przez rowki smarowe,
• Wersje uszczelnione lepiej chronią przed zanieczyszczeniami, ale również powinny być kontrolowane,
• W razie wykrycia luzów, hałasu lub nieregularnej pracy – łożysko powinno zostać wymienione,
• Dla wydłużenia żywotności należy unikać przekroczenia kąta wychylenia podanego przez producenta.

Warianty specjalne i modyfikacje

Na rynku dostępne są różnorodne wersje przegubowych łożysk ślizgowych:

• z powłokami odpornymi na korozję – do pracy w środowiskach agresywnych (np. morskich),
• z materiałami kompozytowymi – lekkie, o niskim współczynniku tarcia,
• do pracy w wysokich temperaturach – z odpowiednią geometrią i powłoką ślizgową,

Dzięki tym wariantom, łożyska ślizgowe przegubowe mogą być wykorzystywane w bardzo różnorodnych aplikacjach – od przemysłu ciężkiego, przez urządzenia mobilne, aż po konstrukcje specjalne.

Diagnostyka i objawy zużycia

Aby zapewnić długą i bezawaryjną eksploatację, istotne jest monitorowanie stanu łożysk przegubowych. Regularna kontrola pozwala na wykrycie potencjalnych problemów zanim dojdzie do poważniejszych uszkodzeń mechanicznych.

Typowe objawy zużycia:

• Zwiększony luz promieniowy lub osiowy,
• Nierówna lub szarpana praca przegubu,
• Hałasy i zgrzyty przy wychyleniach,
• Widoczne uszkodzenia lub pęknięcia pierścienia,
• Wyciek smaru w wersjach smarowanych,
• Obecność opiłków metalu w smarze lub na powierzchni przylegającej.

Metody kontroli:

• Pomiar luzu za pomocą czujnika zegarowego,
• Kontrola wzrokowa powierzchni ślizgowych,
• Analiza stanu smaru – barwa, lepkość, obecność zanieczyszczeń,

W przypadku wykrycia oznak zużycia zaleca się wymianę łożyska – zwłaszcza w układach, w których awaria może prowadzić do poważnych uszkodzeń lub przestojów technologicznych.

Łożyska ślizgowe to niezawodne elementy stosowane wszędzie tam, gdzie oprócz ruchu obrotowego występuje odchylenie kątowe. Ich zwarta budowa, odporność na ekstremalne warunki oraz dostępność w wersjach smarowanych i bezobsługowych czyni je niezastąpionymi w wielu gałęziach przemysłu ciężkiego i mobilnego.

Sprawdź również

• Łożyska przemysłowe, toczne
• Łożyska kulkowe
• Łożyska stożkowe
• Łożyska walcowe
• Łożyska baryłkowe
• Łożyska igiełkowe
• Łożyska kombinowane
• Rolki prowadzące