Rolki prowadzące kulkowe

Budowa i charakterystyka

• Pierścień zewnętrzny – o pogrubionych ściankach, przystosowany do kontaktu z bieżnią zewnętrzną (np. krzywką lub profilem prowadzącym),
• Układ toczny – jednorzędowe lub dwurzędowe łożysko kulkowe,
• Pierścień wewnętrzny – z przelotowym otworem cylindrycznym (najczęściej pod wałek montażowy),
• Uszczelnienia – najczęściej typu 2RS lub 2Z,
• Możliwość smarowania – poprzez otwory w pierścieniu wewnętrznym (niektóre konstrukcje).

Rolki dwurzędowe są oparte o konstrukcję łożysk skośnych. Charakteryzują się większą sztywnością i nośnością niż jednorzędowe, co sprawia, że lepiej radzą sobie w warunkach większych obciążeń promieniowych i osiowych.

Typowe zastosowania

• Mechanizmy krzywkowe,
• Prowadnice ślizgowe i zębnikowe,
• Maszyny pakujące i etykietujące,
• Automaty przemysłowe i obrabiarki,
• Urządzenia do załadunku i transferu części,
• Systemy indeksujące i pozycjonujące.

Zalety konstrukcyjne

• Prosta budowa – łatwy montaż przez wałek lub sworzeń,
• Dostępność w wersjach jednorzędowych i dwurzędowych,
• Wysoka sztywność i nośność promieniowa,
• Odporność na zużycie i uderzenia,
• Możliwość wielokrotnego smarowania,
• Kompatybilność z różnymi typami prowadnic.

Kształt pierścienia zewnętrznego

Rolki bieżne kulkowe z przelotowym otworem występują w dwóch podstawowych wariantach kształtu powierzchni tocznej pierścienia zewnętrznego: cylindrycznym oraz delikatnie zaokrąglonym (wypukłym). Wybór odpowiedniego profilu zależy od charakterystyki współpracującej bieżni oraz warunków prowadzenia.

Rolki z powierzchnią cylindryczną

• Zapewniają maksymalny kontakt powierzchniowy z bieżnią,
• Przeznaczone do pracy na precyzyjnych, płaskich torach tocznych,
• Charakteryzują się wysoką sztywnością i odpornością na odkształcenia przy obciążeniach promieniowych,
• Są preferowane w układach indeksujących, w systemach pozycjonujących oraz maszynach o stałej trajektorii ruchu.

Rolki z powierzchnią zaokrągloną (kulistą)

• Mają promień zaokrąglenia dopasowany do nierówności prowadnicy lub łukowego toru,
• Pozwalają kompensować niewielkie błędy współosiowości oraz odchylenia toru,
• Znajdują zastosowanie w układach krzywkowych, mechanizmach napinających i urządzeniach z prowadnicami profilowymi,
• Redukują naprężenia brzegowe i ryzyko koncentracji obciążeń w jednym punkcie.

Montaż i smarowanie

• Rolki z przelotowym otworem montuje się na sworzniach lub wałkach za pomocą zacisków, pierścieni oporowych lub śrub zabezpieczających,
• Wersje uszczelnione są wstępnie napełnione smarem – jednak mogą posiadać otwory do ponownego dosmarowania,
• Smarowanie wpływa bezpośrednio na żywotność – szczególnie w pracy ciągłej i aplikacjach dynamicznych.

Diagnostyka i eksploatacja

Typowe objawy zużycia rolek:

• wzrost oporów toczenia,
• nieregularna praca (tzw. skoki lub drgania),
• zwiększony hałas,
• widoczne wżery na powierzchni zewnętrznej,
• wycieki smaru lub zużycie uszczelnień.

Wymiana powinna następować w przypadku przekroczenia dopuszczalnego luzu promieniowego lub pojawienia się oznak uszkodzenia mechanicznego.

Dodatkowe informacje techniczne

Tolerancje montażowe

W przypadku rolek bieżnych kulkowych z przelotowym otworem ważne jest zachowanie odpowiednich tolerancji pasowania na sworzniu montażowym. Zbyt luźne pasowanie może prowadzić do obracania się pierścienia wewnętrznego na wałku, co powoduje przedwczesne zużycie, hałas i nieprawidłową pracę. Z kolei zbyt ciasne pasowanie może doprowadzić do uszkodzenia pierścienia wewnętrznego lub uniemożliwić smarowanie.

Warianty materiałowe

Większość standardowych rolek bieżnych kulkowych wykonana jest ze stali łożyskowej hartowanej, jednak w aplikacjach specjalistycznych dostępne są również:

• rolki z powłoką niklowaną lub cynkowaną (odporność na korozję),
• wersje ze stali nierdzewnej do pracy w środowisku wilgotnym,
• rolki z bieżnią pokrytą tworzywem sztucznym (redukcja hałasu, praca bez smaru),
• specjalne wersje do pracy w temperaturach podwyższonych (np. do 150°C i więcej).

Uwagi eksploatacyjne

• Rolki bieżne kulkowe nie są przeznaczone do kompensacji osiowej – nie powinny być poddawane stałym obciążeniom wzdłużnym,
• W przypadku montażu w układach z dużą liczbą cykli start-stop należy dobrać wersję z solidniejszym uszczelnieniem i rowkami do dosmarowywania,
• W aplikacjach dynamicznych należy monitorować temperaturę pracy rolki – jej nadmierny wzrost może świadczyć o niedostatecznym smarowaniu lub błędach montażowych,
• Regularna inspekcja torów tocznych (np. krzywek) pozwala wydłużyć żywotność całego zespołu łożyskowo-bieżnego.

Podsumowanie

Rolki bieżne kulkowe z przelotowym otworem to trwałe i niezawodne komponenty dla systemów transportowych, krzywkowych i indeksujących. Wersje jednorzędowe zapewniają kompaktowość i niskie opory toczenia, natomiast dwurzędowe oferują wyższą sztywność i nośność. Dzięki zróżnicowanym wariantom konstrukcyjnym rolki te znajdują zastosowanie w szerokim spektrum aplikacji przemysłowych.

Sprawdź również

• Rolki prowadzące
• Rolki prowadzące igiełkowe
• Rolki prowadzące walcowe